TOPRAK ANALİZLERİNİN AMACI:
Toprak analizlerinin amacı, topraklarda bulunan bitki besin maddeleri miktarını belirleyerek, yapılacak gübrelemenin cins ve miktarlarının belirlenmesidir. Karlı bir gübreleme ancak topraktaki besin madde miktarının bilinip buna göre eksik miktarların dışarıdan takviye edilmesi ile mümkün olur.
Tarlalardan alınan toprak örneklerinin analizleri ülkemizde Tarım Dairesine bağlı Güzelyurt Toprak-Su Laboratuarında yapılmaktadır.
Toprak analizi yapılmadan gübreleme yapmanın sakıncaları şunlardır:
1. Gereğinden daha çok gübre kullanılabilir. Fazla gübre ile hem masraf artar, hem de bitkilere zarar verir.
2. Bitkilerin istediğinden az gübre kullanılması halinde ise verim ve kalite düşer.
3. Yanlış zamanda ve şekilde gübre kullanımı boşa masraftır.
4. Yanlış gübre kullanarak, verim düşmesi, gereksiz gübre israfı yapılır.
TOPRAK ÖRNEKLERİNİN ALINMASI:
Bir tarlanın toprağı, diğer bir tarlanın toıprağına çoğunlukla benzemediği gibi, aynı tarla içinde değişiklik gösteren kısımlarda olabilir. Bu değişiklikler renk, eğim, toprak derinliği ve yapısı ürün yetiştirme ve toprak işleme farklılıklarıdır. Bu özellikler nedeniyle aynı tarla içinde bile verimlilik yönünden farklı kısımlar bulunabilir.
Tarlanın birbirinden farklı yerleri belirlenmeli ve her bir yerden ayrı “ karışık” toprak örneği alınmalıdır.
Karışık toprak örneği, yerin büyüklüğüne göre 8-10 noktadan alınan toprak örnekleri birbirleri ile karıştırılarak meydana getirilen örnektir.
Toprak örneği alınacak tarlanın bir kenarından başlayarak zikzak çizerek belli noktalardan örnekler alınır. Örnek alınacak yerde V şeklinde 20-30 cm derinliğinde çukurlar açılır. Sonra çukurun düzgün tarafından yaklaşık 3-4 cm kalınlığında bir toprak dilimi kürek ya da bel ile kesilerek alınır. Alınan örnek bir bez veya kovaya konur. Alınan 8-10 örnek, kova içinde iyice parçalanır. Ele geçen taş ve bitki parçaları atılır. Bu karışımın çeşitli yerlerinden azar azar örnek alınıp 1 kg kadar yapılan örnek bir torbaya konur ve içine bilgi formu konarak torba laboratuara ulaştırılır.
Bilgi formunda, örneğin alındığı köy, tarla sahibinin adı soyadı, kaç örnek alındığı, tarlanın büyüklüğü ve arazi ile ilgili bilinmesi gerektiği düşünülen diğer bilgileri içermelidir.
TOPRAK ÖRNEĞİ ALINMAMASI GEREKEN YERLER:
Toprak örneğinin alınmasının sakıncalı olduğu yerler şunlardır:
1. Eskiden gübre yığılmış yerler,
2. Hayvan gübrelerinin bulunduğu yerler,
3. Tarlanın su birikintisi olan yerleri,
4. Ağaç altları,
5. Dere veya yola yakın olan yerlerden toprak örneği alınmamalıdır.
TOPRAK ÖRNEKLERİNİN ALINMA ZAMANI:
Örnekler bütün yıl boyunca alınabilir, ancak örnek alınırken toprak, örneği alan kişinin ayağına yapışacak kadar ıslak, örnek alma aletlerine zorluk çıkaracak kadar kuru olmamalıdır. En uygun zaman gübrelemeden 1.5-2 ay öncedir. Toprağın tavda olduğu dönemde örnek alınması kolaylık sağlar.
Bir tarlanın üç veya dört yılda bir analizi yaptırılmalıdır. Kumlu topraklarda iki yılda bir analiz yaptırılmalıdır.
DOĞRU BİR GÜBRELEME NASIL YAPILMALIDIR.
1. Azot, fosfor ve potasyumlu gübreler ihtiyaca göre ve uygun oran ve miktarlarda verilmelidir.
2. Doğru cins gübre seçilmelidir.
3. Gübreler doğru zamanlarda kullnılmalıdır.
4. En uygun yöntemle gübre toprağa veya bitkiye verilmelidir.
5. Azot ve Potasyumlu gübrelerin daha verimli olması için belirli evrelerde kademeli olarak verilmelidir.
6. Gübre verilmeden toprak pH’ının 6-7 arasında olması için gerekirse kireç veya kükürt kullanılmalıdır.
7. İyi bir ürün artışının sağlanması için, toprağın organik maddesini artırıcı hayvan gübresi, kompost yada yeşil gübre kullanılmalıdır. Böylece toprağın su ve bitki besin maddesi tutmasının artırılması yanında havalandırılması da sağlanır.
8. İyi bir nadas veya münavebe sistemi uygulanmalıdır.
9. İz element noksanlıkları giderilmelidir.